دیابت دو نوع اصلی دارد که احتمالا در مورد نوع یک و دو بودن این بیماری چیزهایی شنیده اید. در دیابت نوع یک تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می شود و در نوع دو مقاوت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو عوامل ژنتیکی، چاقی و کم تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.
دیابت چیست؟
فهرست محتوا
نمایش
دیابت یا همان بیماری قند که متاسفانه بسیاری را به خود مبتلا کرده است یک نوع اختلال متابولیک و سوخت و سازی در بدن است که به واسطه آن توانایی تولید انسولین در بدن از بین می رود یا برعکس مقاومت در برابر انسولین در بدن ایجاد می شود در نتیجه انسولین تولیدی نمی تواند عملکرد نرمال خود را انجام دهد. علامت شاخص آن میزان قند خون بالای 120 میلی گرم در دسی لیتر در حالت ناشتا است و از دیگر نشانه های آن پرخوری و پرنوشی است. در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز کاهش می یابد به همین دلیل میزان قند خون افزایش یافته که به آن هایپرگلیسمی می گویند. با افزایش قند در دراز مدت عوارض میکروواسکولار دیابت یا تخریب رگ های بسیار ریز در بدن ایجاد می شوند که می توانند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب و قلب را درگیر کنند.
آشنایی با با انواع دیابت
دیابت دو نوع اصلی دارد که احتمالا در مورد نوع یک و دو بودن این بیماری چیزهایی شنیده اید. در دیابت نوع یک تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می شود و در نوع دو مقاوت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو عوامل ژنتیکی، چاقی و کم تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.
دیابت نوع 1 با نام های دیگری نیز شناخته می شود: دیابت دوره نوجوانی، دیابت وابسته به انسولین و دیابت دوره کودکی (البته برخی از این اصطلاحات امروزه دیگر استفاده نمی شود.)
مبتلایان به دیابت نوع 1 حدوداً بین 5% تا 10 % از کل مبتلایان را تشکیل می دهند. علیرغم اینکه اکثر دیابتی های نوع 1، کودکان و نوجوانان هستند (از هر 500-400 کودک، یک نفر) شانس ابتلای به این بیماری برای افراد در هر گروه سنی و با هر جنسیتی وجود دارد.
دیابت نوع 1 ، عارضه ای است که بر اثر از بین رفتن سلول های بتای لوزالمعده به وجود آمده و در نتیجه، بدن دیگر قادر به تولید انسولین نخواهد بود. انسولین هورمونی است که قند لازم برای سوخت و ساز بدن را به سلول ها می رساند.
قند به 2 طریق وارد جریان خون می شود:
- مصرف غذا ( به ویژه غذاهای حاوی کربوهیدرات)
- فعالیت های کبد
چنانچه قند موجود در خون نتواند وارد سلول ها شود، در رگ ها انباشته شده و نتیجه آن افزایش قند خون است. قند خون بالا به مرور زمان می تواند تأثیرات جبران ناپذیری را بر روی اعضای مختلف بدن داشته باشد.
با وجود اینکه از دیابت نوع 1 اغلب به عنوان دیابت دوره نوجوانی یاد می شود ولی امکان ابتلای به آن در هر سنی وجود دارد. تشخیص سریع و به موقع این بیماری می تواند از عوارض و مشکلات آتی آن همچون ناراحتی های قلبی، نابینایی، فشار خون بالا، اختلالات عصبی و نارسایی های کلیوی پیشگیری کند. البته دیابتی های نوع 1 علاوه بر انسولین ، به ورزش منظم و رژیم غذایی سالم نیز احتیاج دارند.
تا کنون هیچ علت دقیقی که بتواند چگونگی ابتلا به این بیماری را توجیه کند، یافت نشده است. گمان می رود که زمینه های ارثی و یا ژنتیکی زمینه ساز ابتلا به دیابت نوع 1 باشند. محققان بر این عقیده اند که این عوامل، ممکن است تا مدت ها خاموش بوده و بر اثر یک محرک محیطی همچون شوک عصبی ناگهانی، مصرف دارویی شیمیایی و یا ورود یک ویروس به بدن، خود را نمایان سازند. بر اثر این جریان، دستگاه ایمنی بدن مختل شده و منجر به از بین رفتن سلول های بتا در لوزالمعده می گردد.
دیابت نوع 2 با نام های دیگری نیز شناخته می شود:
دیابت بزرگسالان و دیابت غیر وابسته به انسولین ( این اصطلاحات امروزه دیگر استفاده نمی شوند.)
علیرغم اینکه اکثر دیابتی های نوع 2 را افراد بالای 50 سال تشکیل می دهند ولی کودکان و نوجوانان نیز در معرض ابتلا به این بیماری هستند. چاقی، بی تحرکی و زمینه مستعد خانوادگی از جمله عواملی است که موجب ابتلای به این بیماری و یا پیشرفت آن می شود.
اکثر دیابتی ها را مبتلایان به دیابت نوع 2 تشکیل می دهند. بر خلاف دیابتی های نوع 1، که ترشح انسولین از لوزالمعده شان به کلی قطع شده است، در دیابتی های نوع 2 لوزالمعده همچنان قادر به تولید انسولین می باشد. ولی انسولین در بدن این افراد توانایی لازم را برای هدایت قند به درون سلول ها ندارد. این مشکل به دلیل بروز اختلالاتی در ناحیه گیرنده سلول، که محل تأثیر انسولین بر روی سلول است، و یا پیدایش نواقصی در ساختار انسولین به وجود می آید. این حالت تدافعی در بدن دیابتی های نوع 2، مقاومت به انسولین نامیده می شود.
چنانچه قند موجود در خون نتواند وارد سلول ها شود، در رگ ها انباشته شده و نتیجه آن افزایش قند خون است. بر اثر افزایش قند خون ترشح انسولین از لوزالمعده نیز افزایش یافته و این تجمع انسولین در سیستم گردش خون سبب عارضه ای تحت عنوان “هایپر انسولین” شده و در دراز مدت موجب ناراحتی های عروقی می گردد.
به مرور زمان، قند خون بالای ناشی از عدم کنترل صحیح دیابت می تواند تأثیرات جبران ناپذیری را بر روی اعضای مختلف بدن داشته باشد. گاهی تأثیرات منفی قند خون بالا مستقیماً متوجه سلول های بتا (انسولین ساز) در لوزالمعده گشته و از میزان انسولین ترشح شده می کاهد.
تشخیص سریع و به موقع این بیماری می تواند از عوارض و مشکلات آتی آن همچون ناراحتی های قلبی، نابینایی، فشار خون بالا، اختلالات عصبی و نارسایی های کلیوی پیشگیری کند. خوشبختانه در بسیاری از مواردِ ابتلا به دیابت نوع 2 ، ترکیبی از رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم و مصرف قرص های کاهش دهنده قند خون (که به تشخیص پزشک معالجتان برای شما تجویز می شود) می تواند به کنترل صحیح آن کمک کند. به هر حال مصرف قرص و در موارد خاص انسولین ، برای کنترل دیابت در این دسته از مبتلایان لازم و ضروری است.
همانطور که گفته شد، این بیماری در میان میانسالان شایع تر است ولی امروزه به دلیل بی تحرکی و چاقی کودکان، روند ابتلا به این بیماری در بین آنان رو به افزایش است.
